Günlük İzler Yazılar

78’lik Plak Kaç Şarkı Alır? Toplumun Sesini Dinlemek Bir sosyolog olarak, insan topluluklarını incelediğim her an bana aynı şeyi hatırlatır: Toplum, tıpkı bir plak gibidir. Her birimiz bu plağın üzerine kazınmış izleriz — kimimiz ana melodiyi oluşturur, kimimiz arka planda yankılanırız. “78’lik plak kaç şarkı alır?” sorusu ilk bakışta teknik bir merak gibi görünür; ancak toplumsal düzlemde, bu soru bireylerin, rollerin ve kültürel kalıpların bir metaforuna dönüşür. Çünkü her toplumun da tıpkı bir plak gibi kendi hızında, kendi ritminde dönen bir hikâyesi vardır. 78’lik Plağın Gerçek Kapasitesi Önce sorunun teknik yanına bakalım: 78 devirlik plaklar, 20. yüzyılın ilk yarısında müziğin…

Amediye Vergisi Ne Demek? Adaletin, Cinsiyetin ve Toplumsal Sorumluluğun Kesiştiği Nokta Toplumsal düzenin en karmaşık yapı taşlarından biri vergilerdir. Kimi zaman adaletin simgesi, kimi zaman da eşitsizliğin sembolü haline gelirler. Bugün üzerinde duracağımız “Amediye vergisi” de yalnızca bir mali kavram değil; tarih, toplum, adalet ve cinsiyet perspektiflerinin kesiştiği bir ayna gibidir. Bu yazıda o aynaya birlikte bakacak, geçmişin uygulamalarını bugünün değerleriyle sorgulayacağız. — Amediye Vergisi: Tarihsel Bağlamda Bir Tanım Amediye vergisi, Osmanlı döneminde bazı memur ve devlet görevlilerinin göreve başladıklarında veya tayin edildiklerinde ödedikleri bir tür “göreve başlama vergisi” ya da “idari harç” olarak tanımlanır. Genellikle yeni bir makama atanan…

Toplumun Derin Katmanları: Kazı Yapmadan Define Aramak Suç mu? Bir sosyolog olarak toplumun dinamiklerini anlamaya çalışırken, bireysel davranışların arkasındaki yapısal etkenleri incelemek her zaman dikkat çekici olmuştur. İnsan, sadece doğayla değil; aynı zamanda kendi kurduğu sosyal sistemle de mücadele eder. “Kazı yapmadan define aramak suç mu?” sorusu, yüzeyde bir hukuk meselesi gibi görünse de, derinlerde toplumsal normlar, kültürel pratikler ve cinsiyet rollerine dair çok daha geniş bir tabloyu ortaya koyar. Define Arayışı: Toplumsal Bir Davranış Biçimi Toplumun belli kesimlerinde “define aramak”, yalnızca bir hobi ya da ekonomik umut değil, aynı zamanda kültürel bir ritüeldir. Anadolu’nun birçok köyünde dededen toruna aktarılan…

Her Mecra Ne Demek? Edebiyatın Dönüştürücü Gücü Üzerine Bir İnceleme Bir Edebiyatçının Girişi: Kelimelerin Gücü ve Anlatıların Dönüştürücü Etkisi Edebiyat, insan ruhunun derinliklerinden çıkan bir ses gibidir; zaman ve mekânın ötesine geçebilen, toplumsal normlara meydan okuyan, kalpte iz bırakan bir güce sahiptir. Her kelime, bir evrenin kapılarını aralayabilir; her anlatı, insanın varoluşsal sorularına dair bir yanıt arayışıdır. Edebiyatçı, dilin gücünü, kelimelerin bir araya gelişini, her bir cümlenin izlediği yolu keşfederken, okura bir dünya sunar. Peki, bir “mecra” nedir? Kelime anlamı basit gibi görünse de, bir edebiyatçı için “her mecra” ifadesi, farklı anlam katmanlarını, toplumsal ve bireysel çıkış yollarını, iletişimin çok…

Gömüleme Ne Demek? — Ekonominin Görünmeyen Depolama Alanı Bir Ekonomistin Düşünsel Girişi Bir ekonomist olarak dünyanın her zaman sınırlı kaynaklar üzerine kurulu bir sahne olduğunu düşünürüm. İnsan, elindekini korumak ister ama aynı zamanda geleceğe yatırım yapma güdüsüyle de hareket eder. İşte bu ikili dürtü arasında ortaya çıkan davranışlardan biri de gömülemedir. Gömüleme, yüzeyde “bir şeyi saklamak” anlamına gelir; ancak ekonomik açıdan çok daha fazlasıdır. Gömüleme, bireylerin ve toplumların belirsizlik karşısında geliştirdiği koruma refleksidir. Bu refleks, yalnızca bireysel bir eylem değil; aynı zamanda piyasanın, üretimin ve refahın dinamiklerini şekillendiren güçlü bir göstergedir. Ekonomide Gömüleme Davranışı: Korkunun Rasyonelleşmesi Ekonomik belirsizlik dönemlerinde insanlar…

Handikaplı 0 Ne Demek? Farklı Bakış Açılarıyla Derinlemesine Bir Değerlendirme Kendimi her zaman farklı düşünceleri dinlemeyi seven biri olarak tanımladım. Özellikle spor dünyasında, istatistiklerin ve terimlerin ardındaki anlamları çözmek bana her zaman heyecan verir. Bugün ise hepimizin en az bir kez duyduğu ama tam olarak ne ifade ettiğini çoğu zaman karıştırdığı bir kavramı masaya yatırıyoruz: Handikaplı 0 ne demek? Gelin, bu terime sadece teknik açıdan değil; duygusal, toplumsal ve hatta psikolojik yönleriyle de bakalım. Handikaplı 0: Temel Anlamıyla Ne İfade Ediyor? Handikaplı 0, genellikle futbol bahislerinde kullanılan bir terimdir. Bu ifade, maçın berabere bitmesi durumunda bahis miktarının iade edilmesi anlamına…

Göbek Çevresi Nasıl Zayıflar? Antropolojik Bir Yolculuk Bir antropolog olarak dünyayı gezerken, insan bedeninin yalnızca biyolojik bir yapı olmadığını fark ederiz. Beden, kültürün sessiz bir anlatıcısıdır. Her bir göbek çevresi, yalnızca fiziksel bir ölçü değil; toplumsal aidiyetlerin, yeme ritüellerinin, kimlik sembollerinin ve hatta inanç sistemlerinin görünür bir izidir. Bu yazıda “Göbek çevresi nasıl zayıflar?” sorusuna yalnızca bir diyet veya egzersiz reçetesiyle değil, kültürlerin kalbine inen bir antropolojik merakla yaklaşacağız. — 1. Göbek: Ritüellerin Merkezi, Kültürlerin Aynası Birçok kültürde göbek, yaşamın başladığı nokta olarak görülür. Antik dönemlerde doğum sonrası göbek bağının saklanması, hatta bazı toplumlarda toprağa gömülmesi, insanın toprakla olan bağını…

Bacı Ne Demek? Kökeni, Bugünü ve Yarınları Üzerine Sıcak Bir Sohbet Hadi şöyle samimi bir yerden başlayalım: “bacı” dendiğinde aklınıza ilk ne geliyor? Anadolu’nun bir avlusunda, çay buharının arasında birbirine omuz veren kadınlar mı? Yoksa yıllar önce bir teyzenin size gülümseyerek “bacım” diye seslenişi mi? Bu kelime, bir hitaptan çok daha fazlasını taşıyor; akrabalığı, dayanışmayı, saygıyı ve bazen de tartışmayı… “Bacı” Kısaca Ne Demek? En yalın haliyle “bacı”, Türkçede “kız kardeş/abla” anlamını taşıyan, çoğunlukla saygı ve yakınlık tonuyla kullanılan bir hitap sözcüğü. Yöreden yöreye değişen kullanımında, konuşanın niyeti ve bağlamı çok belirleyici: Yakınlık ve hürmet: Yaşça büyük bir kadına sevgiyle…

Girim Ne? Tarihsel Bir Perspektiften Değerlendirme Tarih, bir milletin geçmişini yalnızca tarihsel olaylar ve figürlerle değil, aynı zamanda kelimeler, kavramlar ve toplumsal yapılarla da inşa eder. Geçmişi anlamak, yalnızca eski zamanlara dair olayları incelemekten ibaret değildir; aynı zamanda bu olayların, kültürlerin, toplumların ve kelimelerin zaman içinde nasıl evrildiğini görmek de bir o kadar önemlidir. Bir tarihçi olarak, her zaman geçmişin bugünle ne kadar iç içe geçtiğini düşünürüm. Belki de kelimeler, bu iç içeliğin en belirgin örneklerinden biridir. “Girim” kelimesi, halk arasında kullanılan, ancak anlam derinliği ve tarihsel süreci göz önüne alındığında tam olarak anlaşılmayan bir kavramdır. Peki, “girim” ne demek,…

Germencikte Ne Yapılır? Bir Antropolojik Perspektiften Gelenekler ve Kimlikler Antropoloji, insan toplumlarının kültürlerini, ritüellerini, inanç sistemlerini ve toplumsal yapılarındaki çeşitliliği keşfetmeye yönelik büyüleyici bir yolculuktur. Bir topluluğun ne yaptığı, nasıl yaşadığı ve kimliklerini nasıl oluşturduğuna dair derinlemesine bir anlayış, sadece tarihsel değil, aynı zamanda günümüz topluluklarıyla da güçlü bağlantılar kurmamıza olanak tanır. Bugün, Germencik gibi küçük ama kültürel açıdan zengin bir yerleşim yerini inceleyeceğiz. Peki, Germencikte ne yapılır? Gelin, bu soruyu antropolojik bir bakış açısıyla ele alalım ve bölgenin kültürel ritüellerini, sembollerini, toplumsal yapılarını ve kimlikleri nasıl inşa ettiğini keşfedelim. Germencik: Kültürel Zenginlik ve Tarihi Derinlik Germencik, Türkiye’nin Ege Bölgesi’nde,…