Kategori: Makaleler

Benim için otomobiller, sadece A noktasından B noktasına giden kutular değil; mühendisliğin, psikolojinin, kültürün ve teknoloji etiğinin aynı kokpitte buluştuğu canlı organizmalar. O yüzden şu basit ama zihin açan soruya tutkuyla sarılıyorum: “Hava yastığı neden patlamaz?” Evet, çoğumuz dil alışkanlığıyla “patlamak” deriz; ama işin gerçeği, hava yastığı kontrollü bir şekilde şişer ve söner. Her çarpışmada devreye girmemesinin ardında, hem geçmişten bugüne uzanan tasarım felsefesi hem de geleceğin sensör ve yazılım ekosistemi yatıyor. Hava yastığı neden patlamaz? (Kısa cevabın uzun hikâyesi) Hava yastığı, belirli bir eşik şiddeti, yönü ve süresi olan çarpışmalarda milisaniyeler içinde şişen bir koruma yastığıdır. Sistem; ivmeölçerler, basınç…

Hamiyet-i Cahiliye Ne Demek? Modern Zamanlarda Gururun Prehistorik Versiyonu! Hepimizin içinde minik bir “mağara dönemi” kalıntısı vardır. Kimimiz hâlâ kahveyi dökmeden içmeye çalışırken, kimimiz tartışma ortasında “ama benim dedem de böyle yapardı!” kartını oynamayı ihmal etmeyiz. İşte tam burada karşımıza çıkar o efsanevi kavram: Hamiyet-i Cahiliye! Bir Zamanlar Arabistan’da: Hamiyet-i Cahiliye’nin Doğuşu “Hamiyet-i Cahiliye” kelime anlamıyla, İslam öncesi Arap toplumlarında kabileye, soy-sopa aşırı bağlılığı ifade eder. Yani “bizim kabile en iyisidir, sizinkiler çadır bile kurmayı beceremez” tarzı bir milliyetçilik hali. Gurur, kibir ve kör bağlılığın harmanlandığı bir ruh hâli. Tabii o zamanlar Instagram yoktu, story atamıyorlardı, ama ego yine tavan!…

Dünyanın En Uzun Böceği: Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen Üzerine Siyaset Bilimi Çerçevesinde Bir İnceleme Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen: Böceklerin Uzunluğu ve İnsan Toplumları Siyaset biliminde güç ilişkileri ve toplumsal düzen üzerine yapılan tartışmalar, genellikle toplumların şekillenmesinde ve toplumsal yapının oluşmasında belirleyici rol oynayan unsurları araştırır. İnsan toplumlarının en büyük kurumu olan devlet, aslında bu güç ilişkilerinin en görünür halini yansıtır. Devletin nasıl işlediği, ideolojilerin nasıl şekillendiği ve vatandaşlık haklarının nasıl dağıtıldığı, bu ilişkilerin temel parametreleridir. Peki, böceklerin en uzun türünü incelemek, bu bağlamda nasıl bir siyasal analize dönüştürülebilir? Bu soruyu irdelemeye başlamadan önce, dünya üzerindeki en uzun böceğin…

Baş Kişi Ne Demek? Toplumsal Yapılarda Güç, Cinsiyet ve Roller Üzerine Sosyolojik Bir Okuma Toplumsal düzenin karmaşık dokusunu anlamaya çalışan bir araştırmacı olarak, her kavramın bir hikâye taşıdığını düşünürüm. “Baş kişi” ifadesi de bu hikâyelerden biridir. Kimi zaman bir köyün sözcüsü, kimi zaman bir ailenin lideri, kimi zaman da bir grubun sözü dinlenen kişisi anlamına gelir. Fakat sosyolojik açıdan “baş kişi”, yalnızca otorite konumundaki bir figürü değil, aynı zamanda toplumun güç ilişkilerini, cinsiyet rollerini ve kültürel pratiklerini yansıtan bir semboldür. Toplumsal Normlar ve Gücün Simgesi Olarak Baş Kişi Toplum, düzenini sürdürebilmek için normlara, yani yazılı olmayan kurallara ihtiyaç duyar. Bu…

Arsadan Yol Geçerse Para Ödenir mi? — Bilimsel Merakla Hukukun Kesiştiği Nokta Hiç düşündünüz mü, bir gün arazinizin tam ortasından bir yol geçerse ne olur? Bu durum sadece bir mülkiyet meselesi değil, aynı zamanda şehir planlaması, sosyoekonomi ve hukuk biliminin buluştuğu ilginç bir noktadır. Bugün, bu konuyu bilimsel bir merakla ama herkesin anlayabileceği bir dille ele alalım. Çünkü aslında bu mesele, sadece “para ödenir mi?” sorusundan çok daha fazlasını içeriyor. Bir Yolun Anatomisi: Bilimsel ve Hukuki Bakış Bir yolun inşası, şehirlerin sinir sistemi gibidir. Her damar, toplumsal yaşamın akışını yönlendirir. Ancak bu yollar, bazen özel mülkiyetlerin içinden geçer. İşte burada…

Aklı Selim Olmak Ne Demek? Hayatımızda Neden Önemli? “Hayatımda biraz daha aklı selim olmalıyım,” dediğinizde aslında neyi kastettiğinizi hiç düşündünüz mü? Genellikle bu tür ifadeler, sakinleşmek, sağduyu ve mantıkla hareket etmek gerektiğinde kullanılır. Ama bu deyim, daha derin bir anlam taşıyor ve aslında yaşamımızın her anında rol oynayan, dikkate alınması gereken bir kavram. Gelin, aklı selim olmanın ne demek olduğunu daha derinlemesine inceleyelim. Aklı Selim: Tarihsel Bir Anlam Yolculuğu Öncelikle, “aklı selim” deyiminin kökenine bir göz atalım. Bu terim, kelime anlamıyla “selim akıl” demek olsa da, yalnızca sağlıklı bir düşünceyi değil, aynı zamanda ruhsal dinginlik ve dengeyi de ifade eder.…

Naim Hangi Ülkeden Kaçırıldı? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Analiz Bazen bir hikâye yalnızca bir kişinin değil, toplumların vicdanını da harekete geçirir. Naim’in hangi ülkeden kaçırıldığı sorusu sadece coğrafi bir yanıtla açıklanamaz; mesele, güç dengeleri, adalet arayışları ve toplumsal duyarlılıkların kesişiminde büyüyen bir hikâyedir. Bu yazıda meseleyi yalnızca tarihsel bir olay olarak değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rolleri, çeşitlilik anlayışı ve sosyal adalet çerçevesinde incelemeye davet ediyorum. Bir Kaçırılma Hikâyesi: Coğrafyanın Ötesinde Bir Travma Naim Süleymanoğlu, Bulgaristan’dan Türkiye’ye dramatik koşullarda getirilen, sadece spor sahalarında değil, toplumun hafızasında da iz bırakan bir figürdür. “Hangi ülkeden kaçırıldı?” sorusuna yanıt…

Çalışan Gelir Vergisi Nasıl Ödenir? Psikolojik Bir Mercekten Bakış Bir psikolog olarak insan davranışlarını incelemek, neyin motive ettiğini ve bireylerin kararlarını nasıl şekillendirdiğini anlamak benim için her zaman büyüleyici olmuştur. İnsanlar, günlük yaşamlarında birçok farklı eylemi otomatikleştirirken, bazı süreçler – özellikle maddi yükümlülükler – üzerinde daha fazla düşünürler. Çalışan gelir vergisi ödemek gibi bir işlem de, çoğu zaman hem bilişsel hem duygusal anlamda bir etkiye sahiptir. Çalışan gelir vergisinin nasıl ödeneceği, çoğu birey için bir zorunluluk ve yük olarak algılansa da, bu durumu psikolojik bir perspektiften incelemek, onu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Çalışan gelir vergisinin ödenmesi, sadece bir finansal…

Tertip Cıtlatmak Ne Demek? Kışladan Taşan Bir Deyimin Hesabı Şunu baştan söyleyeyim: “Tertip cıtlatmak” masum bir şakalaşma değil; düzenin kenarından ince bir çatlak açma girişimidir. Kimi bunun espritüel bir nabız yoklama olduğuna inanır, kimi de askeri koğuşlardan sivil dile sızan bir “sınır test etme” refleksi olarak görür. Ben ikincisindeyim. Çünkü bu ifade, kulağa hafif gelse de ilişkilerdeki iktidarı, görünmez hiyerarşiyi ve “azıcık boz, tamamen değil” stratejisini meşrulaştırır. Tartışmayı açıyorum: Tertip Cıtlatmak ne demek? Sadece bir deyim mi, yoksa kültürün arka kapısından içeri sızmış bir alışkanlık mı? Tertip Cıtlatmak Ne Demek? Kökler, Katmanlar, Yan Anlamlar “Tertip”, Türkçede düzenden sıralamaya, hatta askerlikte…

Kapsam Özelliği Nedir? Antropolojik Bir Perspektiften Kültürlerin Derinliklerine Yolculuk Kültürler arasındaki farklılıklar, insanoğlunun yaşadığı dünyayı algılama ve anlamlandırma biçimlerinin ne kadar çeşitli olduğunu gösterir. Bir toplumun değerleri, inançları ve sosyal yapıları, sadece bireylerin değil, aynı zamanda bu toplumları oluşturan kolektif bilincin de bir yansımasıdır. Kapsam özelliği, kültürel yapıları anlamak için anahtar bir kavramdır. Ancak bu özellik, sadece belirli bir kültürle sınırlı değildir; aynı zamanda ritüellerin, sembollerin ve kimliklerin ortaya çıkardığı toplumsal bağları anlamamıza da yardımcı olur. Peki, kapsam özelliği gerçekten nedir ve toplumlar arasındaki çeşitliliği nasıl etkiler? Kapsam Özelliği: Toplumları Şekillendiren Derin Bağlar Kapsam özelliği, bir toplumun kültürel, sosyal ve…